W zimny, targowy wtorek 29 lutego 1944 roku, nic nie zapowiadało gehenny tego dnia.
Okoliczni i miejscowi rolnicy, gromadnie stawili się na cotygodniowym targu, którego nawet okupacyjne czasy, nie były w stanie odwołać.
Jak co tydzień, przy okazji zrobienia zakupów, można było odwiedzić swoich znajomych lub spotkać się w Restauracji u Faji na „coś mocniejszego”.
Podobno widziano jednego z dowódców oddziału AK jadącego konno przez Bychawę .
Około godziny trzynastej duży oddział wojsk niemieckich w sile 180 żołnierzy, obstawił wszystkie drogi dojazdowe do miasta. Najprawdopodobniej w wyniku donosu, Niemcy zaczęli przeszukiwać miasto w celu znalezienia ludzi związanych z partyzantką Armii Krajowej oraz Batalionów Chłopskich. Przeszukano wiele mieszkań, a w wyniku łapanki dużą liczbę osób zapędzono na łąkę u podnóża kościoła.
Dr. Zajączkowski, ówczesny lekarz obserwujący całe zdarzenie z okien szpitala, w swoich wspomnieniach spisanych w parę lat po wojnie opisuje ten dzień tak:
Okoliczni i miejscowi rolnicy, gromadnie stawili się na cotygodniowym targu, którego nawet okupacyjne czasy, nie były w stanie odwołać.
Jak co tydzień, przy okazji zrobienia zakupów, można było odwiedzić swoich znajomych lub spotkać się w Restauracji u Faji na „coś mocniejszego”.
Podobno widziano jednego z dowódców oddziału AK jadącego konno przez Bychawę .
Około godziny trzynastej duży oddział wojsk niemieckich w sile 180 żołnierzy, obstawił wszystkie drogi dojazdowe do miasta. Najprawdopodobniej w wyniku donosu, Niemcy zaczęli przeszukiwać miasto w celu znalezienia ludzi związanych z partyzantką Armii Krajowej oraz Batalionów Chłopskich. Przeszukano wiele mieszkań, a w wyniku łapanki dużą liczbę osób zapędzono na łąkę u podnóża kościoła.
Dr. Zajączkowski, ówczesny lekarz obserwujący całe zdarzenie z okien szpitala, w swoich wspomnieniach spisanych w parę lat po wojnie opisuje ten dzień tak:
„Byłem już w szpitalu, gdy rozniosła się wieść, że pełno Niemców na ulicach miasta. Niebawem kilku z nich zjawiło się w szpitalu. Nic nie mówiąc o celu swych odwiedzin, przejrzeli główny budynek i poszli. Odetchnęliśmy z ulgą, gdyż na oddziale zakaźnym przebywał w tym dniu ranny partyzant. Schowaliśmy go celowo w jednej z salek tego pawilonu, wiedząc, że Niemcy unikają styczności z chorymi tyfusowymi. Nadchodzący ludzie opowiadali, że całe miasto jest obstawione, że w niektórych domach są przeprowadzane rewizje. Około południa dane mi było z okien pokoju na górze oglądać egzekucję na łące u stóp góry, na której stoi kościół. Spędzono na łąkę kilkudziesięciu ludzi, widziałem, jak się ustawiał dwuszereg. W pewnym momencie zobaczyłem, że dwu ludzi występuje z niego i staje przed grupą Niemców. Było zamieszanie, jakieś bicie czy kopanie, a później bardzo szybko zobaczyłem, że tych dwu ludzi kładzie się na ziemi. Myślałem, że to dalszy ciąg znęcania się i bicia. Niestety zobaczyłem błyski strzałów do leżących. Wszystko to przesunęło się jak koszmarny niemy film. Nie słyszałem nawet odgłosów strzałów spoza zamkniętych okien pokoju. Po odjeździe żandarmerii okazało się, że jednym z zabitych był ojciec pracownicy szpitala z kuchni.”
Ze wspomnień państwa Siurków zamieszkałych w owym czasie przy stawie dworskim, przekazanych potomnym, wynika, że Niemcy zablokowali ulicę Szpitalną od strony kościoła i szpitala, spędzając ludzi na łąki między stawem a stokami wzgórza kościelnego i tak zwaną potem „górą Kalickiego”. Zastrzeleni zostali trzej mężczyźni, pozostałych Niemcy popędzili w stronę placu przed budynek gminy, zapakowali na ciężarówki i wywieźli w nieznanym kierunku.
Powołując się na dane zamieszczone na portalu https://straty.pl/, w tym nieszczęśliwym dniu zginęło 5 osób. Błędnie podany został rok 1943. Również dr Zajączkowski pomylił daty, bo tym tragicznym dniem był 29 lutego 1944 roku.
Raport kwartalny Batalionów Chłopskich podaje że w wyżej wymienionym dniu zginęło 13 osób, a 25 zostało rannych.
Strażnicy Pamięci Ziemi Bychawskiej w 77. rocznicę tych tragicznych wydarzeń, w miejscu egzekucji ustawili pamiątkowy brzozowy krzyż.
CZEŚĆ ICH PAMIĘCI !!!
